کدهای بازیافت برای پلاستیک ها (Recycling Codes for Plastic) (بخش دوم/ کدهای بازیافت)

 مقدمه:

با وجود کاربرد فراوان پلاستیک ها، امروزه پراکندگی و انتشار آنها معضل جدی برای بشر و محیط زیست شده اند. ازینرو، مسئله بازیافت پلاستیک ها، تمرکز دانشمندان و پژوهشگران این حوزه را به خود جلب کرده است. در بحث بازیافت پلاستیک ها، نشانی که شامل سه فلش تعقیب کننده است، در واقع بیانگر یک فرآیند سه مرحله ای جهت بازیافت پلاستیک ها می باشد که در داخل مثلث کدهای بازیافت، کدهای 1 تا 7 درج شده، که این کد ها بسته به نوع پلاستیک به کار رفته در محصول تولیدی متفاوت است. در ادامه، هر کدام از این کدهای بازیافت بررسی شده اند.

کدهای بازیافت: کد  #1   PET(PETE) (پلی اتیلن ترفتالات):

پلی اتیلن ترفتالات یا PET (که گاهی اوقات به اختصار PETE نیز نامیده می شود) رایج ترین پلاستیک تولید شده است. پلی اتیلن ترفتالات دارای خواص زیادی است که آن را به یک ماده بسیار پرکاربرد تبدیل کرده است. در زندگی روزمره، به احتمال فراوان در طول روز بارها با پلاستیک PET در تماس هستیم. شاید اولین تصویری که با ذکر PET به ذهن خطور می کند یک بطری پلاستیکی آب باشد. اما، جالب است که بدانید بیشتر PET در جهان در لباس کاربرد دارد. پلی اتیلن ترفتالات بسیار پرکاربرد است زیرا سبک، ایمن و بازیافت آن آسان می باشد. خواصی که تولیدکنندگان را ترغیب به استفاده از PET می کند عبارتند از:

• PET یک سد محافظ خوب ایجاد می کند و می تواند در برابر میکروارگانیسم ها مقاوم باشد.
•  PET مقاومت شیمیایی خوبی دارد به این معنی که با غذاها و نوشیدنی های ذخیره شده در داخل آن وارد واکنش نمی شود.
•  استحکام بالایی دارد و شکل خود را حفظ می کند، ازینرو، مواد داخل بطری PET به خوبی محافظت می شود.
•  سبک وزن است و برای بسته بندی مقرون به صرفه است.
• می‌تواند بسیار شفاف و سیقل باشد – به راحتی می‌توان داخل آن را دید، یا می‌توان آن را به راحتی رنگ کرد.
•  قابل استفاده مجدد و بازیافت است.

شکل 1. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت 1 [1].

اقلام ساخته شده از PET عبارتند از:

• بطری های نوشیدنی
• بطری های روغن پخت و پز
• ظروف سالاد
• لوازم دارویی و پزشکی
• کیسه های حبوبات
• طناب
• فرش
• الیاف نساجی مانند لباس، کتانی و سایر اقلام پارچه ای

PET بازیافت شده در ساخت موارد زیر کاربرد دارد:

• منسوجات
• ژاکت های پشمی
• فرش
• قایق بادبانی
• کفش
• قطعات خودرو

شکل2.  نمونه ماده ساخته شده از PET بازیافت شده [2]

اکثر پلاستیک های این دسته در سطل های بازیافت خانه یا محل کار شما قرار می گیرند. PET  ها را خالی کرده و بشویید و سپس در سطل های بازیافت قرار دهید. نیازی به کندن برچسب روی آن ها نیست، چون این کار توسط ماشین های مخصوص انجام می شود [3].

کدهای بازیافت: کد  #2 HDPE (پلی اتیلن با چگالی بالا):

پلاستیک HDPE، پلاستیکی سفت و سخت است و مقاومت شیمیایی بالایی دارد و نسبت به PET دماهای بالاتری را تحمل می کند. در مورد بسته بندی مواد با این پلاستیک، خطر نشت آن به محیط زیست پایین بوده و ایمنی بسیار بالایی دارد و در بسیاری از انواع کالا ها قابل بازیافت است. بازیافت پلاستیک HDPE برای مصارف ثانویه یک فرآیند، کمابیش ساده و مقرون به صرفه است. در معرض نور خورشید یا گرمای شدید یا یخ زدگی تخریب نمی شود و در ساخت محصولات پلاستیکی درجه دوم استفاده می شود. از اینرو، تولید کالاهای ساخته شده از پلی اتیلن چگالی بالا، مقرون به صرفه است[4].

شکل 3. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت 2 [5]

موادی که از HDPE ها ساخته شده اند:

• بطری ها (شیر، آبمیوه، شامپو، پاک کننده ها و شوینده های خانگی)
• اسباب بازی های کودکان
• روکش سیم و کابل
• مخازن سوخت
• ظرف روغن موتور
• کیسه های خرید
• پلاستیک زباله
• کیسه های فریزر

از HDPE بازیافت شده می توان مواد زیر را تولید کرد:

• جعبه های پلاستیکی
• مبلمان
• لوله کشی
• کاشی های کف
• سطل های زباله
• اسباب بازی کودکان

شکل 4. نمونه ماده ساخته شده از HDPE بازیافت شده[6]

همانند PET باید این مواد را بازیافت کرد تا در انرژی و استخراج مواد اولیه صرفه جویی شود[7]. همه ی انواع HDPE های پرکاربرد در لوازم خانگی را نمی توان بازیافت کرد. به عنوان مثال، ما نمی توانیم برخی از کیسه های پلاستیکی ساخته شده از HDPE را بازیافت کنیم. با این حال بیشتر سوپرمارکت ها و مراکز بازیافت دارای نقاط بازیافت کیسه های پلاستیکی هستند که می توانید پلاستیک ها را در آنجا رها کنید [3].

کدهای بازیافت: کد #3  PVC (پلی وینیل کلراید):

شکل 5. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت 3  [8]

آلودگی محیط زیست پلاستیک های PVC نسبت به سایر پلاستیک های دیگر بالا و نگران کننده است. این پلاستیک ها را به هیچ وجه نباید سوزاند زیرا، گازهای سمی تولید می کنند. یکی ازکاربرد های بالای PVC، در محصولات ترمو پلاست است که بسیار نرم و منعطف هستند. بنابراین، برای بسته بندی انواع مواد غذایی و بسته بندی مخصوص محصولات مصرفی فراوانی استفاده می شود. این پلاستیک معمولا به عنوان پوشش برای کابل های  رایانه، برای ساخت لوله های پلاستیکی، قطعات برای لوله کشی و شیلنگ های باغ استفاده می شود. همچنین، از آنجا که PVC نسبت به نور خورشید و هوا مقاوم است برای ساخت قاب های پنجره نیز استفاده می شود. از بازیافت این مواد به هیچ وجه نباید برای کاربرد مواد غذایی و بهداشتی استفاده کرد[4].

موادی که از PVC ساخته شده اند:

• لوله کشی
• بطری شامپو
• قاب های پنجره
• کارت های اعتباری و بانکی
• کت های بارانی
• لباس ضد حریق
• کابل عایق برق
• رنگ ها و پوشش های سطحی

PVC را می توان به کفپوش جدید بازیافت کرد. همچنین، می توان از آن در لوله کشی، حصار، پانل، ناودان، پشتی فرش، کاشی  کف و خمیر اسباب بازی استفاده کرد[1]. پلاستیک های PVC در بیشتر موارد قابلیت بازیافت ندارند. با این حال با فناوری های موجود می توان بعضی از این پلاستیک ها را بازیافت کرد. بازیافت PVC هنوز هم پیچیده و پر هزینه است، بنابراین مقدار بسیار کمی از آن ها بازیافت می شوند [3].

شکل 6. نمونه ماده ساخته شده با PVC  بازیافت شده[9]

کدهای بازیافت: کد  #4 LDPE (پلی اتیلن با چگالی پایین)

یک پلاستیک انعطاف پذیر با کاربردهای فراوان است و نسبت به سایر پلاستیک ها، سمیت کمتری دارد. این پلاستیک در گذشته بازیافت نمی شد ولی امروز در بسیاری از جوامع بازیافت می شود.[7].

شکل7. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت 4[10].

موادی که از LDPE ساخته شده اند:

• بطری های فشرده برای چاشنی ها
• اسباب بازی کودکان
• درب ظرف برای نوشیدنی های بطری
• کیسه های خشک شویی
• عایق روی سیم و کابل برق

از LDPE بازیافت شده مواد زیر ساخته می شوند:

• سطل زباله
• مبلمان
• فیلم و ورق
• الوار فضای باز
• کاشی های کف [7]

شکل 8. کدهای بازیافت، نمونه ماده ساخته شده با LDPE بازیافت شده [11]

کدهای بازیافت: کد  #5 PP (پلی پروپیلن):

این پلاستیک ها با توجه به خواصی که دارند مورد استقبال زیادی از سوی مصرف کنندگان قرار گرفته اند. پلی پروپیلن، پلاستیک سبک و با استحکام است که از مقاومت بالایی در برابر حرارت برخوردار است و به عنوان سدی در برابر رطوبت و مواد شیمیایی عمل می کند. نقطه ذوب بالایی دارد، بنابراین اغلب برای ظروفی انتخاب می شود که مایع داغ را در خود نگه می دارند[4].

شکل9. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت 5 [10]

پلاستیک هایی که از PP ساخته می شوند:

• ظروف ماست
• بطری های شربت
• درب بطری
• نی
• لیوان و بشقاب یک بار مصرف
• گلدان
• پوشک نوزاد
• اسکناس

موادی که از PP بازیافت شده ساخته می شوند:

• کاسه های رنگی
• ظروف نگهداری مواد غذایی
• مسواک

برنامه بازیافت این مواد بستگی به محلی دارد که در آن زندگی می کنید. تلاش ها برای بازیافت کامل این مواد همچنان ادامه دارد [3].

شکل 10. نمونه ماده ساخته شده با PP بازیافت شده [12]

کدهای بازیافت: کد  #6 PS (پلی استایرن):

پلی استایرن یک پلاستیک ارزان و سبک است. این نوع پلاستیک از قابلیت شکل پذیری بالایی برخوردار است. PS از نظر ساختاری حساس و ضربه پذیر است و به آسانی خرد می شود [10].

شکل 11. کدهای بازیافت، پلاستیک با کد بازیافت  6 [10]

پلاستیک هایی که از  PS ساخته شده اند عبارتند از :

• فنجان های قهوه
• بشقاب ها و لیوان یکبار مصرف
• فوم بسته بندی
• لوازم الکترونیکی
• بطری های آسپرین
• تجهیزات پزشکی
• چوب لباسی
• آشکارساز های دود

موادی که از PS بازیافت شده ساخته شده اند:

• عایق
• دماسنج
• قالب های پلاستیکی

این نوع پلاستیک ها معمولا بازیافت نمی شوند [3].

کدهای بازیافت: کد  #7 OTHER (سایر پلاستیک ها):

سایر پلاستیک ها مانند پلی یورتان، پلی کربنات، پلی آمید و همچنین آلیاژ های پلاستیکی که در کد های 1 تا 6 جایی نمی گیرند، جز این دسته می باشند. از این پلاستیک ها در ساخت زین دوچرخه و ظروف و قطعات صنعتی استفاده می شود. این پلاستیک ها پس از بازیافت قابل تبدیل به الوار های پلاستیکی و موارد سفارشی هستند[4].

شکل 12. ورق های پلاستیکی پلی کربنات [13]

گردآورنده: ابوالفضل محمدی/ جمال الدین شاکری

منابع:

[1] www.vayamo.ch

[2] www.parsstock.ir

[3] www.ismwaste.co.uk

[4] APPLIED PLASTICS ENGINEERING HANDBOOK/ Chapter 9

[5] www.pinterest.com

[6] www.preventedoceanplastic.com

[7] www.everydayrecycler.com

[8] www.quora.com

[9] www.persian.pvcdecorative-film.com

[10] www.jayvt.com

[11] www.alibaba.com

[12] www.pardis24clinic.ir

[13] www.donya-e-eqtesad.com