تفاوت نایلون و نایلکس و سلفون، تفاوت فیلم شیرینک و استرچ
و اصطلاحات رایج در صنعت فیلم
(قسمت دوم)
در قسمت اول، خواص انواع پلیمرها در فیلم‌های پلیمری بررسی شد. با توجه به دسته‌بندی متفاوت فیلم‌های پلیمری، تفاوت نایلون و نایلکس و سلفون و کاربری مناسب آنها و یا انتخاب درست فیلم‌های شیرینک یا استرچ، برخلاف باطن ساده آنها، مباحث رایج و گیج‌کننده‌ای شده‌اند. هم‌چنین فیلم‌های FFS و Geo-Membrane و مزایا و روش‌های لمینه کردن و جهت‌دهی کردن فیلم‌ها، موضوع‌های مهمی هستند که در این مقاله، همه موارد به‌طور مختصر توضیح داده خواهند شد.
- نایلون (Nylon): اصطلاح نایلون در صنعت روز دنیا و در بازار ایران معانی متفاوتی دارد. در بازار ایران، نایلون فیلم های دمشی بر پایه پلی‌اتیلن است که از ترکیب پلی‌اتیلن گرید سبک خطی و گرید سبک فیلم تولید شده‌اند. نرمی و چقرمگی از خواص مکانیکی مناسب در این پلیمرها است که موجب تقاضای زیادی از طرف بازار مصرفی کشور شده است. مهم‌ترین کاربرد نایلون‌ها در ساخت فیلم‌های جمع‌شونده (shrink) و بسته‌بندی، کیسه‌های تبلیغاتی و مواد پتروشیمی و نایلون‌های عریض است.
در صنعت روز دنیا، نایلون به دسته‌ای از پلیمرها با ساختار پلی‌آمیدی گفته می‌شود. نایلون اولین الیاف مصنوعی سنتزی بوده و از مهم‌ترین و پرکاربردترین اعضای این خانواده در صنعت می‌توان نایلون ۶ و نایلون ۶.۶ را نام برد.
- نایلکس (Naylks): در صورت نیاز به فیلم‌های پلی‌اتیلنی با ضخامت‌های پایین و کاربردهای ویژه، بهترین گزینه پلی‌اتیلن سنگین است. این فیلم‌های خشک، ضربه‌پذیر و نازک، فیلم نایلکس نامیده می‌شوند. نایلکس‌ها نسبت به نایلون‌ها، چقرمگی کم‌تر، شکنندگی بالاتر و شفافیت کم‌تری دارند و برخی خواص ویژه آنها مانند نفوذپذیری کم‌تر (نسبت به دیگر پلی‌اتیلن‌ها)، توانایی تولید فیلم بسیار نازک، استحکام بالا، تعداد در کیلوگرم بیشتر و مواد افزودنی کم‌تر باعث تقاضای بالای آن در بازار مصرفی کشور شده است. با افزودن مقداری پلی‌اتیلن سبک به پلیمر پایه، کشش‌پذیری و دوخت آنها نیز بهبود می‌یابد. نایلکس‌ها در ساخت کیسه‌های فریزری و زباله، دستکش و سفره‌های یکبار مصرف و کیسه‌های حمل میوه و مواد غذایی به‌کار می روند.
تفاوت نایلون و نایلکس) همان‌طور که در شکل 1 مشاهده می‌شود، تفاوت اصلی نایلون و نایلکس در نرمی و خشک بودن آنها و تفاوت ظاهری آنها براقیت نایلون و مات بودن نایلکس است. در چاپ نایلون برای درخشان شدن آن، استفاده از چاپ روغنی بهتر است اما در چاپ نایلکس به‌دلیل مات بودن آن، چاپ ارزان‌تر PVC استفاده می‌شود. سومین تفاوت در ضخامت آنها است. تولید نایلکس با ضخامت بسیار کم و فوقالعاده نازک امکان‌پذیر است اما تولید نایلون نازک، فرآیند دشواری دارد. در نهایت تفاوت این دو در هنگام مچاله کردن بسیار ملموس است. آن نوع که صدای کم‌تری دارد نایلون و آن که صدای خش خش بیش‌تری می دهد نایلکس است.
 نایلون |
|
شکل 1. تفاوت شکل ظاهری نایلون و نایلکس
- سلفون (Cellophane): اصطلاح سلفون نیز در صنعت روز دنیا و در بازار ایران معانی متفاوتی دارد. فیلم‌های پلیمری به سه دسته پلیمرهای طبیعی، مصنوعی و سنتزی تقسیم می‌شوند. گروه اول شامل فیلم‌هایی است که از پروتئین، لاستیک طبیعی و سلولز ساخته می‌شوند و متداول‌ترین نوع این فیلم‌ها در دنیا سلفون نامیده می‌شود.
در اصطلاح بازار ایران، سلفون فیلم‌های شفاف و شیشه‌ای بر پایه پلی‌پروپیلن است (شکل 2)، که پس از خروج مذاب از قالب دستگاه، به‌کمک آب، سرد شده و به‌حالت آمورف می‌شود. کاربرد این فیلم‌ها در محدوده‌های بالایی دما، به‌دلیل دمای ذوب بالاتر این فیلم نسبت به نایلون و نایلکس بیشتر است. فیلم‌های سلفون در بسته‌بندی شفاف مواد غذایی و خشک‌بار و گل، روکش‌های میز منازل و رستوران و پوشش کتاب‌ها و جزوات کاربرد دارند.
شکل 2. فیلم پلیمری سلفون
- جمع‌شونده (Shrink): عمل‌کرد فیلم جمع‌شونده با اعمال حرارت است که جمع شده و دور وسیله‌ای که روی آن کشیده شده است را می‌گیرد. این فیلم‌ها با توجه به جنسشان، کاربردهای گسترده‌ای دارند. نوع بر پایه پلی‌اولفین (PE و PP) برای مصارف تماس با مواد خوراکی و غیر خوراکی، گونه بر پایه PVC در بسته‌بندی لوازم الکترونیکی، بطری و ظرف‌های کوچک که حاوی مواد غیر خوراکی و پلی‌الفین کراس‌لینک‌شده نیز در درزگیری و پوشاندن محصولات و مواردی که استحکام و قدرت بیش‌تری مورد نیاز است، به‌کار می روند.
- کششی (Stretch): فیلم‌های پلی‌اتیلنی الاستیک و چند لایه، فیلم‌های کششی هستند که معمولاً به‌روش ورقه‌ای (Cast) تولید می‌شوند. این فیلم‌ها بر پایه پلی‌اتیلن LLD هستند و در محافظت و بسته‌بندی محصولات به‌کار می‌روند. به‌دلیل ضخامت کم و دوام بالای این فیلم‌ها، استفاده از این فیلم‌ها برای پوشش محصولات، بیشترین بازده را دارد. هم‌چنین با توجه به کاربرد نهایی آنها می‌توان از مستربچ‌های افزودنی ضد اشعه ماورای بنفش خورشید (برای افزایش مقاومت و ماندگاری در برابر نور خورشید) و ضد الکتریسیته ساکن (برای جلوگیری از جذب گرد و غبار) نیز بهره برد.
تفاوت فیلم‌های کششی و جمع‌شونده) همان‌طور که در شکل 3 مشاهده می‌شود، فیلم جمع‌شونده با اعمال حرارت به‌طور کامل به‌اندازه و شکل محصول در می‌آید، محافظی ضد آب ایجاد می‌کند و همه قطعات را در کنار یک‌دیگر قرار می‌دهد. این فیلم‌ها اگر در حین جابجایی گرم شوند، باز هم جمع‌تر می‌شوند. فیلم کششی این خصوصیات را ندارد اما با کشیده شدن مناسب پوشش، می‌تواند حفاظت مناسبی اعمال کند. این پوشش مانع غیر قابل نفوذ با هوا ایجاد نمی‌کند اما همه قطعات را در کنار هم نگه می‌دارد. فیلم‌های جمع‌شونده و کششی مزایای متفاوتی دارند و بنا به موقعیت، می‌توان از هریک از آنها بهره برد.
شکل 3. تفاوت شکل ظاهری و کاربری فیلم کششی (سمت راست) و جمع‌شونده (سمت چپ)
- FFS (فرم-پرکردن-بستن): فیلم‌های پلی‌اتیلنی برای بسته‌بندی اتوماتیک، فیلم‌های Form Fill Seal هستند (شکل 4) که در تولید محصولات دانه‌ای و پودری به‌کار می‌روند و با بهره‌گیری از جاذبه زمین، کیسه‌ها را پر می‌کنند. این فیلم‌ها در صنایع غذایی، صنعت ساخت و ساز، کشاورزی، بسته‌بندی مواد دانه‌ای و کیسه هوایی با تحمل بالا به‌کار می‌روند.
شکل ظاهری
کاربرد
شکل 4. فیلم‌های FSS
- فیلم غشایی (Geo-Membrane): فیلم غشایی یک لایه محافظ از جنس فیلم پلی‌اتیلن است که به‌عنوان مانعی برای کنترل مهاجرت مایع در یک پروژه، ساختار یا سیستم ساخت بشر مانند حفاظت از محیط زیست و آب به‌کار می‌رود (شکل 5). این فیلم‌ها به‌طور گسترده‌ای برای حفظ آب در مخازن، جهت جلوگیری از نفوذ آب در مخزن بزرگ، پروژه‌های سد، سازه‌های بزرگ‌راه، ساخت ساختمان‌های جدید، برنامه‌های کاربردی در حوزه‌های آبزی‌پروری، پرده‌های فاضلاب، کانال‌ها، استخرهای تزیینی، دریاچه‌های گلف، فاضلاب مخازن، میدان‌های ورزشی، تالاب‌های آب آشامیدنی و بین کف آپارتمان‌ها، ساختمان‌ها، خانه‌ها و دیگر پروژه‌های ساختمانی چند طبقه جهت جلوگیری از نفوذ آب از کف به طبقات دیگر به‌کار می‌روند.
شکل 5. فیلم غشایی و کاربرد آن
- CPP (پلی‌پروپیلن تخت یا ریخته‌گری): به‌صورت دو لایه و چند لایه و دارای شفافیت، وضوح و مقاومت بالا است (شکل 6). این لایه به‌عنوان لایه مقاوم در برابر گرما به‌صورت یک‌لایه بر روی فیلم‌های BOPP و پلی‌استر استفاده می‌شود، و در بسته‌بندی مواد غذایی به‌کار می رود. از دیگر خواص CPP می‌توان به قدرت بسیار بالای بازدارندگی و صفات عایقی آن اشاره کرد که در کنار وضوح و شفافیت بالا، از آن فیلمی ایده‌آل پدید آورده است. در بازار می‌توان CPP را با سطح اندودشده یا جلا داده شده، به‌صورت انعطاف‌پذیر یا خشک، با سطح مات یا شفاف، به‌صورت ساده یا رنگی و یا ترکیبی از این خواص پیدا کرد.
فیلم‌های CPP برای بسته‌بندی لوازم خانگی کوچک، لوازم‌التحریر، بسته‌بندی کیف و کفش و انواع مواد غذایی به‌کار می‌روند. در صنعت بسته‌بندی نوشت‌افزار و انواع آلبوم عکس، از CPP برای صفحات پلاستیکی آلبوم‌ها و به‌عنوان محافظ صفحات و با بهره‌گیری از خاصیت ایزولاسیون این فیلم، از آن برای ایزوله کردن مواد دیگر در برابر گرما و رطوبت استفاده می‌شود.
شکل 6. نمونه‌ای از فیلم CPP و کاربرد آن
- بازدارنده (Barrier): فیلم‌های بازدارنده معمولاً دو لایه داخلی و خارجی دارند که اولی معمولاً یک لایه پلی‌اتیلن است، لایه دومی ضخامت معمولی دارد و در میان این دو لایه یک غشاء میکروسکوپی به‌عنوان بازدارنده قرار گرفته، که تعیین‌کننده میزان نشت‌ناپذیری فیلم است. از این نوع فیلم‌ها در تولید محافظ لباس‌ها، فرش و اثاثیه کودکان استفاده می‌شود. برای لباس‌هایی که نیاز به مقاومت در برابر مواد شیمیایی دارند، و بسته‌بندی مواد غذایی هر جا که نیاز باشد از ورود اکسیژن، رطوبت و بوهای نامطبوع به بسته‌بندی جلوگیری شود، می‌توان از این مواد و فیلم‌ها استفاده نمود. در بسته‌بندی چیپس و گوشت نیز از نوع مقاوم در برابر اکسیژن استفاده می‌شود اما در صنایع بهداشتی، آرایشی و دارویی از فیلم‌هایی استفاده می‌شود که از مقاومت مناسبی در برابر رطوبت برخوردار باشند.
- جهت‌دهی کردن (Orientation): بیشتر فیلم‌های پلاستیکی جهت‌دهی‌شده هستند. این کشش می‌تواند یک محوره مانند OPP یا دو محوره مانند BOPP باشد. جهت‌دهی، به‌طور چشم‌گیری سفتی، استحکام کششی و بازده فیلم را افزایش و ازدیاد طول را کاهش می‌دهد (شکل 7).
- OPP (اورینت‌شده): فیلم جهت‌دهی‌شده در یک سو، از ذوب و جهت‌دار کردن پلی‌پروپیلن تهیه می‌شود. عمدتاً روی سطح نازک آن به‌طور معکوس چاپ انجام می‌گیرد و سپس بر روی آن یک لایه OPP دیگر لمینیت می‌شود. لایه OPP دوم ممکن است متالایزه‌شده باشد تا نفوذناپذیری گاز بهبود یابد و پس از آن یک لایه روکش دوخت‌پذیر حرارتی قرار می‌گیرد. ماده به‌دست‌آمده از این روش، در برابر بسیاری از مواد شیمیایی هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهد و مقاومت بسیار بالایی دارد.
- BOPP (اورینت‌شده دو جهته): این نوع فیلم برای بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر و در ساخت برچسب کاربرد دارد. در این نوع فیلم‌ها، فیلم OPP را برای افزایش مقاومت آن در دو جهت می‌کشند؛ هم در جهت حرکت ماشین و هم در جهت مخالف حرکت ماشین. فیلم BOPP، بازدارندگی بالا در برابر رطوبت، شفافیت، یک‌نواختی خوب، چاپ‌پذیری فوقالعاده و بهبود سختی، مقاومت و قابلیت کشش دارد. ضخامت آنها از 15 تا 50 میکرون و ضخامت نرمال مورد استفاده در صنایع مختلف از 15 تا 30 میکرون است. این فیلم به‌صورت یک یا چند لایه، متالایزشده، شفاف و مات قابل عرضه است. مهم‌ترین ویژگی آنها، غیر سمی بودن و قابلیت بازیافت کامل آنها است. BOPP ایده‌آل‌ترین فیلم ممکن برای بسته‌بندی‌های دو سرپیچ و لمینه کردن برای استفاده در ماشین‌های عمودی و افقی است. می‌توان گفت در استفاده از آن برای بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر، نوارهای حساس به فشار، لیبل‌ها، نوشت‌افزار، متالایز کردن مواد مصرفی و دیگر انواع بسته‌بندی هیچ محدودیتی وجود ندارد. حتی بسیاری از فویل‌های آلومینیومی باید همراه با یک لایه از BOPP عرضه و تولید شوند تا برای استفاده در صنایع بسته‌بندی مناسب باشند.
نمونه‌ای از فیلم CPP
تولید فیلم BOPP
شکل 7. انواع فیلم‌های جهت‌دهی‌شده
یکی از راه‌های مناسب برای به‌دست آوردن خواص ویژه در فیلم‌ها، لمینه کردن آنها با یک‌دیگر یا مواد دیگر است. هر یک از روش‌های لمینه کردن مزایایی دارند و به دو روش سرد و گرم انجام می‌گیرند.
- لمینه سرد (Cold Lamination): از فیلم‌های لمینه سرد در چسباندن لایه‌های مختلف فیلم به موادی که قرار است لمینه شوند، استفاده می‌شود. استفاده از این فیلم‌ها به‌ویژه در صورت وجود جزء حساس به گرما بسیار مفید فایده است. در حقیقت ایجاد لایه‌ای در یک سمت صفحه است، به‌صورتی که حداقل گرمای ممکن به محصول منتقل شود. روش انجام کار نیز به این صورت است که مقداری مایع چسبی در آب حل شده و سپس تمامی سطح مورد نظر با آن پوشانده می‌شود و سپس با استفاده از فشار، این دو سطح به‌صورت کامل به یک‌دیگر پرس می‌شوند. جنس این گونه فیلم‌ها از ماده خاصی نیست و می‌توان آن را از پلی‌کربنات، پلی‌استر، وینیل یا هر ماده شیمیایی دیگر تهیه کرد. این فیلم‌ها برای بسته‌بندی انواع شیرینی و شکلات، کیسه‌های شیر و یا دیگر مایعات لبنی، انواع کیف‌های خرید، کادو و بسته‌بندی لوازم آرایشی بهداشتی به‌کار می روند. به‌دلیل شفافیت و جلای بسیار زیاد، این فیلم‌ها از محبوبیت بالایی برخوردارند. فیلم‌های لمینه سرد به‌صورت مات و با سطح غیر انعکاسی (نشان دادن شفاف‌تر عکس‌های چاپ‌شده بر روی سطح)، ساتن (شفافیت نرمال)، درخشان (دارای سطحی بسیار براق و درخشنده) و شیشه‌ای (شفاف‌تر نشان دادن عکس‌های چاپ‌شده و رنگ‌های مورد استفاده و بهتر نشان دادن جزئیات عکس) عرضه می‌شوند.
شکل 8. نمونه‌ای از کاربرد لمینه سرد
- لمینه گرم (Thermal Lamination): در فیلم‌های لمینه گرم از یک لایه رزین گرم بر روی سطح خارجی صفحات فولادی استفاده می‌شود، از این رو آن را گرم می‌کنند. سختی این فیلم‌ها به ضخامت پلی‌استر مورد استفاده بسیار وابسته بوده و شفافیت فیلم نیز به کیفیت پلی‌استر وابسته است. این لمینه‌ها معمولاً دو لایه هستند و به‌کمک چسب‌ها به هم متصل می‌شوند. در این‌جا، معمولاً صفحه را در میان دو لایه گرم قرار داده و آن را از میان ماشین چسب خشک عبور می‌دهند تا لایه‌ها به‌صورت ثابت باقی بمانند. چسب خشک نیز به‌روش گرمایی عمل می‌کند و پس از سرد شدن، سفت می‌شود. فیلم‌های گرم در حالت‌های مختلف عرضه می‌شود و نوع آنها، با توجه به جنس مورد نظر تعیین می‌شود. موارد استفاده از فیلم‌های لمینه گرم، در صنایع فولاد و آلومینیوم‌سازی، اتومبیل‌سازی، لاستیک‌سازی و ساخت قطعات اتومبیل، ساختمان، پلاستیک، محافظت از تابلوهای تبلیغاتی نمایشگاه‌ها، بسته‌بندی، به‌عنوان صفحه محافظ برای انواع منوهای غذا، پوستر و روکش انواع کف‌پوش است.
- گل‌خانه‌ای: تمامی پوشش‌هایی که برای گل‌خانه‌ها استفاده می‌شوند، مانند فیلم‌های پلی‌اتیلن و فیلم‌های دیگر، باید تمامی ویژگی‌های یک پوشش خوب برای گل‌خانه را داشته باشند و مقاومت خود را در برابر فاکتورهای محیطی و دیگر عوامل حفظ کرده و از محصولات کشت‌شده مراقبت به‌عمل بیاورند (شکل 9). فیلم‌های گل‌خانه‌ای برای حفاظت از محصولات، باید مقاومت کافی در برابر وزش باد، دمای زیر نقطه انجماد و تابش اشعه UV را داشته باشند. انتخاب یک فیلم مناسب روند ساده‌ای نیست و باید تمامی عوامل سنجیده شود تا محافظت از محصولات تضمین گردد. مقاومت در برابر اشعه UV در زمستان و یا از طریق چند سال کار و خدمت، آسیبی کلی به فیلم می‌رساند و به طور کلی فیلم‌ها را می‌توان به درجات مختلف تقسیم‌بندی کرد و نسبت به مکان جغرافیایی که در آن استفاده می‌شوند، برای دوره تقریبی از زمان باید به‌کار برده شوند. استفاده از فیلم‌های بدون تثبیت‌کننده UV محصولات را در معرض خطر قرار می‌دهد.
فیلم گل‌خانه‌ای چند لایه‌ای تشکیل‌شده از کوپلیمرهای پلی‌اتیلنی، استحکام و انعطاف‌پذیری بیش‌تری نسبت به پلی‌اتیلن دارند و مزایای مهم آنها عبارتند از:
- مقاوم در برابر باد، بار برف و تگرگ
- قدرت بیشتر در برابر چین‌خوردگی و مقاومت بهتر در برابر جدا شدن و یا تکه تکه شدن
- ماندگاری بهترو انعطاف‌پذیری بیشتر در دماهای پایین‌تر
استفاده از فیلم‌های دو جداره بالشی با ضخامت 180-220 میکرون برای گل‌خانه‌ها توصیه می‌شوند، در حالی که فیلم‌های 150 میکرون با ضخامت کم‌تر مناسب نیستند. این فیلم‌ها در بادهای قوی وتحت بارهای برف دوام بیش‌تری دارند که این به‌خاطر ساختار خوب و محکم آنها است. در این ساختار، هوا در داخل آنها مانند بالش عمل می‌کند و غشایی برای انتقال تنش از یک نقطه به نقاط بسیاری است. در تنظیمات این فیلم‌ها، کشش نه فقط در یک منطقه بلکه در کل فیلم امتداد می‌یابد و تنش فقط در یک لایه احساس نمی‌شود. این توانایی انتقال تنش به اطراف، توانایی فیلم‌های گل‌خانه‌ای دو جداره را بیشتر می‌کند و ساختاری قوی ایجاد می‌کند.
شکل 9. فیلم گل‌خانه‌ای
در بخش بعدی این مقاله به بررسی روش‌های تولید انواع فیلم‌های پلیمری خواهیم پرداخت.
برای آشنایی بیشتر با انواع افزودنی‌های فیلم‌های پلیمری و انتخاب بهترین گزینه، با ما تماس بگیرید.
1 دیدگاه
مقاله جامع خوبی بود سپاس از اطلاعات ارزشمندتونپ