با وجود کاربرد فراوان پلاستیک ها، امروزه پراکندگی و انتشار آنها معضل جدی برای بشر و محیط زیست شده اند. ازینرو، مسئله بازیافت پلاستیک ها، تمرکز دانشمندان و پژوهشگران این حوزه را به خود جلب کرده است. در بحث بازیافت پلاستیک ها، نشانی که شامل سه فلش تعقیب کننده است، در واقع بیانگر یک فرآیند سه مرحله ای جهت بازیافت پلاستیک ها می باشد که در داخل مثلث کدهای بازیافت، کدهای 1 تا 7 درج شده، که این کد ها بسته به نوع پلاستیک به کار رفته در محصول تولیدی متفاوت است. در ادامه، هر کدام از این کدهای بازیافت بررسی شده اند.
پلی اتیلن ترفتالات یا PET (که گاهی اوقات به اختصار PETE نیز نامیده می شود) رایج ترین پلاستیک تولید شده است. پلی اتیلن ترفتالات دارای خواص زیادی است که آن را به یک ماده بسیار پرکاربرد تبدیل کرده است. در زندگی روزمره، به احتمال فراوان در طول روز بارها با پلاستیک PET در تماس هستیم. شاید اولین تصویری که با ذکر PET به ذهن خطور می کند یک بطری پلاستیکی آب باشد. اما، جالب است که بدانید بیشتر PET در جهان در لباس کاربرد دارد. پلی اتیلن ترفتالات بسیار پرکاربرد است زیرا سبک، ایمن و بازیافت آن آسان می باشد. خواصی که تولیدکنندگان را ترغیب به استفاده از PET می کند عبارتند از:
اقلام ساخته شده از PET عبارتند از:
PET بازیافت شده در ساخت موارد زیر کاربرد دارد:
اکثر پلاستیک های این دسته در سطل های بازیافت خانه یا محل کار شما قرار می گیرند. PET ها را خالی کرده و بشویید و سپس در سطل های بازیافت قرار دهید. نیازی به کندن برچسب روی آن ها نیست، چون این کار توسط ماشین های مخصوص انجام می شود [3].
پلاستیک HDPE، پلاستیکی سفت و سخت است و مقاومت شیمیایی بالایی دارد و نسبت به PET دماهای بالاتری را تحمل می کند. در مورد بسته بندی مواد با این پلاستیک، خطر نشت آن به محیط زیست پایین بوده و ایمنی بسیار بالایی دارد و در بسیاری از انواع کالا ها قابل بازیافت است. بازیافت پلاستیک HDPE برای مصارف ثانویه یک فرآیند، کمابیش ساده و مقرون به صرفه است. در معرض نور خورشید یا گرمای شدید یا یخ زدگی تخریب نمی شود و در ساخت محصولات پلاستیکی درجه دوم استفاده می شود. از اینرو، تولید کالاهای ساخته شده از پلی اتیلن چگالی بالا، مقرون به صرفه است[4].
موادی که از HDPE ها ساخته شده اند:
از HDPE بازیافت شده می توان مواد زیر را تولید کرد:
همانند PET باید این مواد را بازیافت کرد تا در انرژی و استخراج مواد اولیه صرفه جویی شود[7]. همه ی انواع HDPE های پرکاربرد در لوازم خانگی را نمی توان بازیافت کرد. به عنوان مثال، ما نمی توانیم برخی از کیسه های پلاستیکی ساخته شده از HDPE را بازیافت کنیم. با این حال بیشتر سوپرمارکت ها و مراکز بازیافت دارای نقاط بازیافت کیسه های پلاستیکی هستند که می توانید پلاستیک ها را در آنجا رها کنید [3].
آلودگی محیط زیست پلاستیک های PVC نسبت به سایر پلاستیک های دیگر بالا و نگران کننده است. این پلاستیک ها را به هیچ وجه نباید سوزاند زیرا، گازهای سمی تولید می کنند. یکی ازکاربرد های بالای PVC، در محصولات ترمو پلاست است که بسیار نرم و منعطف هستند. بنابراین، برای بسته بندی انواع مواد غذایی و بسته بندی مخصوص محصولات مصرفی فراوانی استفاده می شود. این پلاستیک معمولا به عنوان پوشش برای کابل های رایانه، برای ساخت لوله های پلاستیکی، قطعات برای لوله کشی و شیلنگ های باغ استفاده می شود. همچنین، از آنجا که PVC نسبت به نور خورشید و هوا مقاوم است برای ساخت قاب های پنجره نیز استفاده می شود. از بازیافت این مواد به هیچ وجه نباید برای کاربرد مواد غذایی و بهداشتی استفاده کرد[4].
موادی که از PVC ساخته شده اند:
PVC را می توان به کفپوش جدید بازیافت کرد. همچنین، می توان از آن در لوله کشی، حصار، پانل، ناودان، پشتی فرش، کاشی کف و خمیر اسباب بازی استفاده کرد[1]. پلاستیک های PVC در بیشتر موارد قابلیت بازیافت ندارند. با این حال با فناوری های موجود می توان بعضی از این پلاستیک ها را بازیافت کرد. بازیافت PVC هنوز هم پیچیده و پر هزینه است، بنابراین مقدار بسیار کمی از آن ها بازیافت می شوند [3].
یک پلاستیک انعطاف پذیر با کاربردهای فراوان است و نسبت به سایر پلاستیک ها، سمیت کمتری دارد. این پلاستیک در گذشته بازیافت نمی شد ولی امروز در بسیاری از جوامع بازیافت می شود.[7].
موادی که از LDPE ساخته شده اند:
از LDPE بازیافت شده مواد زیر ساخته می شوند:
این پلاستیک ها با توجه به خواصی که دارند مورد استقبال زیادی از سوی مصرف کنندگان قرار گرفته اند. پلی پروپیلن، پلاستیک سبک و با استحکام است که از مقاومت بالایی در برابر حرارت برخوردار است و به عنوان سدی در برابر رطوبت و مواد شیمیایی عمل می کند. نقطه ذوب بالایی دارد، بنابراین اغلب برای ظروفی انتخاب می شود که مایع داغ را در خود نگه می دارند[4].
پلاستیک هایی که از PP ساخته می شوند:
موادی که از PP بازیافت شده ساخته می شوند:
برنامه بازیافت این مواد بستگی به محلی دارد که در آن زندگی می کنید. تلاش ها برای بازیافت کامل این مواد همچنان ادامه دارد [3].
پلی استایرن یک پلاستیک ارزان و سبک است. این نوع پلاستیک از قابلیت شکل پذیری بالایی برخوردار است. PS از نظر ساختاری حساس و ضربه پذیر است و به آسانی خرد می شود [10].
پلاستیک هایی که از PS ساخته شده اند عبارتند از :
موادی که از PS بازیافت شده ساخته شده اند:
این نوع پلاستیک ها معمولا بازیافت نمی شوند [3].
سایر پلاستیک ها مانند پلی یورتان، پلی کربنات، پلی آمید و همچنین آلیاژ های پلاستیکی که در کد های 1 تا 6 جایی نمی گیرند، جز این دسته می باشند. از این پلاستیک ها در ساخت زین دوچرخه و ظروف و قطعات صنعتی استفاده می شود. این پلاستیک ها پس از بازیافت قابل تبدیل به الوار های پلاستیکی و موارد سفارشی هستند[4].
[1] www.vayamo.ch
[2] www.parsstock.ir
[3] www.ismwaste.co.uk
[4] APPLIED PLASTICS ENGINEERING HANDBOOK/ Chapter 9
[5] www.pinterest.com
[6] www.preventedoceanplastic.com
[7] www.everydayrecycler.com
[8] www.quora.com
[9] www.persian.pvcdecorative-film.com
[10] www.jayvt.com
[11] www.alibaba.com
[12] www.pardis24clinic.ir
[13] www.donya-e-eqtesad.com